Zapraszamy Państwa do zapoznania się z bardzo ciekawą publikacją na temat percepcji wzrokowej dziecka (źródła poniżej).Jak rozwijać percepcję wzrokową u dziecka? – ćwiczenia stymulujące zmysł wzroku.
Zmysł wzroku pozwala na odbieranie bodźców świetlnych przez organizm człowieka. Do pobudzenia tego zmysłu wystarczy jeden foton. Receptory wzroku znajdują się w siatkówce oka. Z komórek zwojowych siatkówki odchodzą nerwy wzrokowe, które przewodzą impuls nerwowy do dalszych struktur mózgu. Skomplikowany mechanizm zmysłu wzroku jest bardzo ważnym kanałem odbierania świata. Prawidłowo działający, ma ogromny wpływ na nasze funkcjonowanie.
Wzrok noworodka jest jednym z najsłabiej rozwiniętych zmysłów. W pierwszych tygodniach życia dziecko dobrze widzi przedmioty znajdujące się w odległości 20–30 cm od swojej twarzy. Lepiej dostrzega to co znajduje się na obrzeżach pola widzenia, niż to co ma w centrum.
W tym okresie dziecko odbiera świat w dwóch wymiarach. Nie potrafi jeszcze dokładnie ocenić, co jest bliżej, a co dalej. Początkowo niemowlę nie rozróżnia kolorów, widzi jedynie kontrastowe zestawienia bieli i czerni, pod warunkiem, że są to obiekty duże i wyraźne.
Z biegiem dni to się zmienia i niemowlę zaczyna powoli odróżniać inne barwy. Stopniowo będzie nabywać kolejne umiejętności związane z widzeniem. Będzie potrafiło zatrzymać na chwilę wzrok na jaskrawoczerwonej zabawce, którą rodzic będzie przesuwał mu przed oczami. Następnie zacznie odróżniać czerwień i zieleń. W wieku 3 miesięcy rozpozna kolor żółty, miesiąc później – niebieski, tylko pod warunkiem, że będą one intensywne, a przedmioty w tych kolorach duże. Z każdym miesiącem życia sprawność ruchowa i sprawność widzenia będą coraz lepsze.
Podawanie niemowlętom i małym dzieciom do zabawy smartfonów, tabletów i innych urządzeń digitalnych niesie ryzyko przestymulowania niedojrzałego układu nerwowego. Szybko zmieniające się i agresywne bodźce wzrokowe, pojawiające się w grach, reklamach, bajkach oraz grających multimedialnych zabawkach atakują rozwijający się mózg dziecka. Bodźce te są przetwarzane w prawej półkuli mózgu, której wysoka aktywność prowadzi do hamowania rozwoju lewej półkuli, odpowiedzialnej m.in. za rozwój mowy oraz myślenia dziecka.
Maluszek poddawany nadmiernemu bodźcowaniu wzrokowemu urządzeniami cyfrowymi może wykazywać w przyszłości cechy nadmiernej pobudliwości. Dynamiczny proces rozwoju dziecka należy wspierać szeroką gamą dziecięcych zabaw stymulujących zmysł wzroku. Zabawy te jednak nie powinny opierać się na wykorzystaniu rożnego rodzaju monitorów.
Podane przykłady zabaw należy dobierać odpowiednio do wieku dziecka i jego możliwości rozwojowych oraz wrażliwości na bodźce wzrokowe.
1. Stabilne zamontowanie dużych obiektów ( zabawek, plansz) białych i czarnych na brzegu łóżeczka noworodka
2. Przyczepienie do ramy łóżeczka niemowlaka plansz z wzorami czarno-białymi.
3. Zamontowanie karuzeli z pozytywką z czarno-białymi elementami
4. Zawieszenie nad łóżeczkiem niemowlaka lub playmatą dużych figur geometrycznych w intensywnych, jednolitych barwach.
5. Umieszczenie w zasięgu pola widzenia mobilnej zabawki, wydającej dźwięki
6. Obserwacja zmieniających się obrazów w wodnych lampach- kolumna wodna
7. Zabawy ze światłem w zaciemnionym pomieszczeniu.
8. Manipulacje oświetlonymi światłowodami
9. Łapanie rękoma baniek mydlanych
10. Wykorzystanie w zabawach pryzmatów i kolorowych folii
11. Zabawy z latarką (nie laser) – śledzenie światełka wzrokiem, rysowanie światłem po ścianie.
12. Zabawy z użyciem kolorowych przeplatanek- robimy warkoczyki lalce, robimy linę okrętową
13. Układanie puzzli, układanek, rozsypanek obrazkowych
14. Budowanie z klocków według wzoru
15. Zabawy farbami-mieszanie kolorów
16. Segregowanie piłeczek w basenie z kulkami według kolorów
17. Wyszukiwanie elementów w produktach sypkich takich jak: kasza, ryż, groch.
18. Zabawa w rzucanie i łapanie piłeczki lub innego bezpiecznego przedmiotu
19. Zabawy z wstążką przy muzyce, obserwacja ruchu wstążki
20. Zabawa kalejdoskopem
21. Teatr cieni
22. Szukanie kart tworzących pary
23. Odbijanie ręką, kijem lub paletką przedmiotu zawieszonego na sznurku
24. Obserwacja na żywo rozgrywek sportowych, w których jest piłka- tenis, futbol, siatkówka, koszykówka, piłka plażowa, wodna itp.
25. Udział w grach zespołowych
Źródło:
• Marta Baj-Lieder, Agnieszka Borowska-Kociemba, Kręć się, biegaj, baw się z nami, Gdańsk 2016
• Klaudia Piotrowska Madej, Agnieszka Żychowicz, Smart Hand Model, Gdańsk 2017
• Jean Ayres, Dziecko, a integracja sensoryczna, Gdańsk 2015
• Integracja Sensoryczna, kwartalnik PSTIS
• Weronika Sherborne, Ruch rozwijający, Warszawa 2002
• Maria Borkowska, Kinga Wagh, Integracja sensoryczna na co dzień, Warszawa
KONCENTRACJA – CZYM JEST?
DLACZEGO KONCENTRACJA JEST TAK WAŻNA?
RODZICU!
Jeśli czytasz ten tekst, to prawdopodobnie zdajesz sobie sprawę, że koncentracja w życiu Twojego dziecka to jedna z najważniejszych jego życiowych umiejętności. Bez dobrego skupienia uwagi nie zbuduje ono domu z klocków, ani prawdziwego mostu w przyszłości. Nie poradzi sobie w szkole, będzie mu trudno zdobyć i utrzymać prawdziwych przyjaciół. Bez dobrego skupienia uwagi nie osiągnie żadnego sukcesu.
KONCENTRACJA – to zjawisko polegające na skupieniu uwagi i skierowaniu jej na określony przedmiot, zagadnienie, wydarzenie, sytuację czy zjawisko. Jest to kluczowy czynnik, który umożliwia efektywne wykonanie jakiejś pracy – zarówno umysłowej jak i fizycznej. Im wyższy poziom koncentracji, tym większa efektywność. Umiejętność skupienia uwagi na jednym zadaniu i doprowadzenie go do końca, to jedna z najistotniejszych cech każdego człowieka sukcesu!
KONCENTRACJA polega na zdolności do wybiórczego skupiania się na tych bodźcach, które są istotne dla realizacji zadania, którego się aktualnie podjęliśmy. Od koncentracji zależy przetrwanie – musimy radzić sobie z napływającymi bodźcami, które są dla nas ważne i znaczące. Każda czynność wymaga koncentracji. Im bardziej jesteśmy skoncentrowani, tym precyzyjniej i szybciej wykonujemy podjętą czynność. Przy dobrej koncentracji zauważmy to, na co patrzymy, ale też uświadamiamy sobie cechy i charakter postrzeganego przedmiotu, zjawiska, itp. Jeśli słuchamy z koncentracją to nie tylko słyszymy słowa, ale też rozumiemy i uświadamiamy sobie ich znaczenie.
Brak skupienia uwagi u dziecka może wywołać sporo negatywnych skutków w jego życiu. Jeśli chodzi o życie przedszkolne, szkolne dziecko może ponosić porażki mimo tego, że jest bystre i inteligentne. Po prostu nie jest w stanie dokończyć tego, co zaczęło. Często też nie potrafi nawet rozpocząć danej czynności. Może wypadać słabo w działaniach rutynowych, wymagających cierpliwości, takich jak pisanie, słuchanie i czytanie ze zrozumieniem. W efekcie, dziecko przyswaja mniej wiedzy niż rówieśnicy. Dlatego koncentrację warto trenować pamiętając, by robić to systematycznie i nie rezygnować przedwcześnie!!!
PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA WSPOMAGAJĄCE KONCENTRACJĘ UWAGI:
• Lampa, nos, podłoga – mówimy podane słowa i pokazujemy je ręką (prosimy aby dziecko pokazywało z nami), potem prowadzący zabawę co innego mówi, co innego pokazuje (prosimy dziecko aby pokazywało tylko to co mówimy);
• Czytanie opowiadania – dorosły czyta opowiadanie lub bajkę, a dziecko ma za zadanie reagować na sygnały (np. umówione słowo „rycerz”) klaśnięciem;
• Wystukiwanie rytmu – dziecko ma za zadanie wysłuchać rytmu zademonstrowanego przez osobę dorosłą (np. za pomocą cymbałków, bębenka lub klaśnięciami),
• Rysunek na plecach – Dziecko siedzi na podłodze. Zamyka oczy. Druga osoba rysuje mu na plecach np. domek, słońce, kwiaty, figury geometryczne ,cyfry, litery, itp. Dziecko ma za zadanie odgadnąć rysunek lub narysować odpowiedź na kartce; itp.. Jeśli dziecko nie potrafi odpowiedzieć na pytanie – czynność powtarzamy.
• Szczegóły – wyszukiwanie szczegółów na rysunkach lub różnic między ilustracjami;
• Labirynty;
• Plan wydarzeń – słuchanie tekstu czytanego głośno przez osobę dorosłą, po czym – opowiadanie treści lub układanie planu wydarzeń;
• Głuchy telefon;
• Zabawy wprowadzające sekwencje: * jedziemy na wycieczkę: zabawę zaczynamy mówiąc „jedziemy na wycieczkę i zabieramy…”. Wymyślamy i wymieniamy na zmianę z dzieckiem rzeczy, jakie zabieramy na wycieczkę powtarzając przy tym już te wcześniej wymienione, np. mama: „Jedziemy na wycieczkę i zabieramy plecak” dziecko: „Jedziemy na wycieczkę i zabieramy plecak i namiot” mama: „Jedziemy na wycieczkę i zabieramy plecak, namiot i piłkę” dziecko: „Jedziemy na wycieczkę i zabieramy plecak, namiot, piłkę i koc” itd.
• Porównywanie (znajdź różnice) – należy odnaleźć różnice dzielące dwa obrazki. Można też bawić się w wyszukiwanie różnic w ciągach cyfr, liter lub słów.
• Podaj kolejność – za parawanem układamy w rzędzie kilka przedmiotów, odsłaniamy, dziecko przygląda się przedmiotom zapamiętując ich kolejność. Ponownie zasłaniamy parawan, a zadaniem dziecka jest wymienienie przedmiotów w kolejności.
• Memory – gra polega na łączeniu w pary i zapamiętywaniu, gdzie ukryte są takie same obrazki. Najlepiej by obrazki przedstawiały zwierzęta, pojazdy, zabawki, rzeczy bliskie dziecku.
• Słuchanie odgłosów otoczenia – Dziecko zamyka oczy. Prosimy, aby skoncentrowało się na dźwiękach dochodzących z otoczenia. Dajemy mu czas na wsłuchanie się. Następnie pytamy, co słyszało, jaki dźwięk przypadł mu do gustu, co go drażniło. Jaki jest najbliższy dźwięk, który słyszysz? Jaki jest najgłośniejszy? Jaki najcichszy?
• Gry planszowe – wspomagają rozwój intelektualny dziecka, uczą poprzez zabawę. Gry takie jak warcaby czy szachy uczą rozważania różnych opcji rozgrywki, rozwijają umiejętność zapamiętywania poszczególnych sytuacji oraz poprawiają zdolność logicznego myślenia.
• Skojarzenia – gra w skojarzenia rozwija pamięć, koncentrację, spostrzegawczość dziecka. Polega na dobieraniu w pary obrazków, które do siebie pasują, lub wyszukiwaniu w zbiorze tego obrazka, który nie pasuje do pozostałych.
• Pytania do ilustracji – pokazujemy dziecku ilustrację i prosimy by przez 30 sekund uważnie jej się przyglądało. Następnie zabieramy rysunek i prosimy o odpowiedzenie na różne pytania dotyczące tego co znajdowało się na obrazku.
• Ogólne ćwiczenia na koncentrację, takie jak: rysowanie po śladzie, połącz kropki, odwzorowywanie symboli, wycinanki, kolorowanki itp.
RODZICU PAMIĘTAJ!
• Zapewnij dziecku stały harmonogram dnia – pory posiłków, nauki, odpoczynku, snu.
• Słuchaj uważnie – pytaj jak minął dzień, co dobrego i złego się dziś wydarzyło. Utrzymuj kontakt wzrokowy z dzieckiem. Reaguj na to, co mówi, aby wiedziało, że go słuchasz. Nie udawaj zainteresowania. Jeśli jesteś zajęty, przerwij rozmowę.
• Bądź uczestnikiem zabawy – aktywny udział dorosłego sprawia, że dziecko bardziej angażuje się w zabawę, bawi się chętniej i dłużej.
• Organizuj domowe obowiązki – Dziecko może mieć kłopoty z organizowaniem sobie pracy, ale Twój przykład będzie je uczył, jak sobie radzić z chaosem. Używaj kalendarza, karteczek samoprzylepnych, rób listy zakupów przed wyjściem. Pokazuj mu, że tak jest wygodniej.
• Nie porównuj wyników pracy dziecka z wynikami innych. Zawsze punktem odniesienia powinny być poprzednie osiągnięcia danego dziecka.
• Pozwól swojemu dziecku odkrywać świat, organizować sobie zabawę .Nie organizuj każdej chwili życia swojemu dziecku
• Pozwól dziecku dokończyć zabawę , rysunek , pracę. Jeśli chcesz by w przyszłości odrabiało lekcję, doprowadzało sprawy do końca, nie odrywaj je brutalnie od zabawy. Daj czas , by mogło się skoncentrować , osiągnąć zamierzony cel.
• Uprzedzaj , kiedy chcesz , by skończyło zabawę. Pomożesz dziecku przygotować się do tego momentu .Pokażesz mu ,że to co robi jest dla ciebie cenne i ważne.
• Podsuwaj dziecku proste zabawki – czym prostsza rzecz tym lepiej. Dziecko używa wyobraźni, szuka zastosowań dla danej rzeczy i w ten sposób naturalnie uczy się koncentracji uwagi. Pokazuj dziecku nowe możliwości wykorzystania zabawek, rozszerzaj zabawę o nowe elementy.
• Jeśli dziecko nie wie , co robić podsuwaj zabawy, które wymagają przetwarzania otoczenia, działania. Proste materiały wyzwalają twórczość , rozwijają wyobraźnię a silne kolory, konkretne dźwięki przyciągają uwagę mimowolną.
• Pokazuj dziecku nowe możliwości wykorzystania zabawek , rozszerzaj zabawę o nowe elementy-przedłużasz wtedy jego uwagę na tej samej czynności.
• Bądź uczestnikiem zabawy – aktywny udział dorosłego sprawia, że dziecko bardziej angażuje się w zabawę, bawi się chętniej i dłużej.
• Ogranicz liczbę zabawek w pokoju. Zbyt dużo przedmiotów utrudnia dziecku skupienie się , zapanowanie nad otoczeniem. Dużo zabawek powoduje rozkojarzenie i zmęczenie. Żadna nie jest wstanie skupić uwagi dziecka na dłużej.
• Ogranicz czas spędzany przed telewizorem – dokonuj selekcji programów – wybieraj te, które dostosowane są do wieku i możliwości dziecka. Podobnie rzecz ma się z komputerem i grami multimedialnymi, które przywołują uwagę mimowolną dziecka, nie wymagając wysiłku koncentracji uwagi dowolnej. Włączając telewizję wyłączasz dziecko. Jeśli mózg jest bombardowany informacjami , z których nie wyciąga wniosków tępieje. Jeśli decydujesz się na bajkę , gry sprawdzaj czym nasiąka. Porozmawiaj z nim ,zobacz na ile rozumie treść, zachęć do narysowania, ulepienia z plasteliny, namalowania tego co go najbardziej zainteresowało.
• Ćwicz skupianie się na pojedynczych bodźcach, np. słuchaniu bajek
• Pokazuj dziecku większą wartość rzeczy, które samo wymyśli, zrobi nad tymi gotowymi , kupionymi.
• Chwal dziecko za wymyślenie ciekawej zabawy, samodzielność, dokończenie zadania, słuchanie Twoich poleceń spostrzegawczość, za wszystkie zadania, w których ćwiczyło swoją uwagę.
